Türkiye’de e-ticaret. Neredeyse her internet kullanıcısının hakkında bir şeyler aktarabileceği bir kavram. Büyüyor. Gerçekten büyüyor. Her gün piyasaya yeni oyuncular giriyor. Peki ya stratejileri? Strateji nedir biliyorlar mı? Ya da bir e-ticaret projesinin stratejiye olan ihtiyacından haberleri var mı?

Seneler önce kimi girişimciler buradaki hareketlenmeyi gördü ve yatırımını yaptı, şimdi ekmeğini yiyorlar. Peki ya doygunluk? Oh hayır, ı-ıh doygunluğun yakınında bile değil Türkiye’de e-ticaret. İnsanlar alışveriş yapmayı seviyor, insanlar kredi kartı sahibi, insanlar indirimi seviyor, insanlar tüketim çılgını vs vs.

Firsaturunu.com çok popüler bu günlerde. Çok basit bir şey yaptı. Piyasada kendi kategorisinde en çok satılan ürünleri tespit etti. Bunların fiyatlarını %30 ila %80 arasında indirip oldukça basit bir formatta sundu.

“simplicity is the ultimate sophistication” da vinci

Her zaman basit olmak iyidir. Kullanıcı baktı fiyatlar harika, hmm o halde kim bunlar? Hemen gözüne “biz kimiz” linki ilişti. Orada bir plaza, bilimum ünlü marka ve yıllardır bu piyasada olduğunu iddia eden bir şirket vardı. Evet firsaturunu.com sınavı geçti. Nasıl olsa ucuzdu ve baksanıza onlarca kişi alışverişe başlamıştı bile. Hem adresleri belli idi ve telefonları vardı. Sepete at ve satın al! Bingo!

İşte! Bu başarılı bir e-ticaret operasyonudur! Kullanıcı sitenize girdi, ürünlerinize baktı, fiyatlarınızı beğendi, sizi araştırdı, ikna oldu ve ürünün ücretini ödedi. Firsaturunu.com’un verdiği istatistiklere göre binlerce insan bu firmaya güvendi ve ödül olarak de ona birkaç saatte 5 milyon TL ücret ödedi.

Ticaret garip bir şey. Herkes her türlü yorumu yaptı biz e-ticaret uzmanlarından önce. Fakat öz farklı. Bu firma bu noktaya kadar başarı ile gelmiştir. Ben taahhüt ettikleri ile ilgilenirim. “Onu o fiyata satamazlar kardeşim” demem. O adamlar o fiyatı oraya koydularsa bir şeyler düşünmüşlerdir. Bu onları anında “dolandırıcı” sıfatı ile tanımlamamı gerektirmez. Gerekirse girişimci zarar eder, kendi cebinden öder ama o fiyata verebilir. Bunu türlü stratejiye bağlayabilirseniz, beni ilgilendirmez, ben etikette o fiyatı gördüm, kasaya gittim ve onu aldım. Şimdi gelelim e-ticaret anlamında başarılı olmuş firmanın normal ticaret sınavından nasıl kaldığı konusuna.

1- Krizi Yönetmek: Firma kamuoyunu rahatlatamamıştır. Binlerce insan “sizin için şu an çalışıyoruz” sözünü beklemekte iken, kendileri diğer firmaları söz konusu etmişlerdir. Oysa ki bir günde 5 milyon TL ciro yapmış firmanın o an için rakibi yoktur. Kriz yönetimi dersi almadıkları belli olan girişimciler “virüs yollandı”, “bankalara baskı uygulandı” şeklinde açıklamalar yapıp bir anda “amatör kümeye” düşmüşlerdir.

2- Basın ve İletişim: Firma başarılı gerillasından sonra basınla iyi etkileşememiştir. Zira iğrenç bir şekilde “sosyal medya” olarak adledilmiş platformlarda sesinin duyulması ile birlikte proje haber niteliği taşımaya başlamıştır. Bundan sonra yapılacak en doğru davranış ciddi ve kapsamlı bir bildiri yayınlamak olmalı idi. Altında firma sahibinin imzasını taşıyacak bu açıklamada müşteriler rahatlatılmalı, ürünlerin tedarik ve teslimatının hızlıca gerçekleştirileceği bildirilmeliydi.

3- Operasyon Kurgusuzluğu: Firma bu operasyona hazır olmalıydı. Eğer böyle fiyatlar koyuyorsanız “bu kadar talep beklemiyorduk” demek lüksünüz yoktur. Satıştan çok önce iyi analizler yapılmalı, olabilecek en iyi ve en kötü durum senaryoları çıkartılarak hem firmanın hem de müşterilerin mağduriyetinin önüne geçilmeli idi. Yani eğer siz iphone 4s’in 2000 adet satılabileceğini hesaplamadan oraya o fiyata koydu iseniz o halde isterseniz 100 yıllık 100 milyon dolar sermayeli bir girişim olun, yine başarısız olursunuz.

Sonuç:

E-Ticaret zordur. Bu deney bize bunu kanıtladı. Sınavınıza iyi çalışmalısınız.

E-Ticaret profesyonel ekip gerektirir. E-ticaret profesyonel yazılımlarla, profesyonel bir ekip ile yapılmalı ve profesyonel bir şekilde kurgulanmalıdır. Türkiye’de oldukça yeni olan bu kavram ne yazık ki “basit” görülmektedir. Hayır arkadaşlar, amcanızın oğlu Hasan bu işi yapamaz.

E-Ticaret birkaç saatte “5 milyon TL” ciro yaptırabilecek bir kapasitededir. Kaç işten böyle yatırım ile böyle ciroya ulaşılabilmektedir?

Firsaturunu.com ve Mağdurlarına:

Firsaturunu.com’un başarılı olmasını gerçekten istedim. Fakat onlar başarıdan başarısızlığa doğru giden bir tablo sundular bizlere. Belki bu sınav onları daha da ateşledi, belki yukarıda yazdıklarımı onlar çoktan kaleme aldılar bile. Bunlar sadece benim dışarıdan gözlemlerim. Umarım çok daha profesyonel bir yaklaşımla ilk girişimlerini devam ettirir ve piyasaya hareket getirirler, kendilerine başarılar diliyorum.

Mağdurlarına ise birkaç notum var. Yukarıda da belirttiğim gibi, yaptığınız bir mağazada 1000 TL etiketli ürünün 200 TL olduğunu görüp kasadan alıp poşetine koymanızdan farksızdır. Sözleşmelerinde bu ürünleri göndereceklerini taahhüt ettiler ise (incelemedim) ve “bahsettikleri sebepler ile” ürünleri göndermiyorlarsa o zaman ortada bir sorun var. Zira rakip baskısı ve banka krizi  tek taraflı sipariş iptalinin gerekçesi olamaz. Mallar yansa, depo yıkılsa, firma tasfiye olsa evet belki. Fakat bunlar sebep değil. Eğer bir sipariş vermiş olsaydım ve siparişimi iptal etmiş olsa idi firma kesinlikle hakkımı korur ve iPhone 4S’imi teslim alırdım kendilerinden. Eğer siparişinizi kendi rızanız ile iptal etmediniz ve satış sözleşmenizde ürünlerin teslimatı konusunda açıkça belirtilmiş koşullar var ise ürünlerinizi beklemeye başlayabilirsiniz. Eğer ortada dolandırıcılık yoksa o ürünlerin ücreti kredi kartınızdan çekildiği anda sizin olmuştur. Kanunlar yanınızdadır, bilginize.